TË GIITHË e pandehnin të vdekur. Në vitin 1988, kur u botua libri im për filmat e tij, për Hektor Manin nuk ishte marrë më vesh asgjë prej pothuaj gjashtëdhjetë vjetësh. Përveç një grushti historianësh dhe adhuruesish të vjetër filmash, pak njerëz dukej se e dinin që ai kishte ekzistuar. Dyfish ose asgjë, pjesa e fundit e dymbëdhjetë komedive dy bobinëshe të cilat i realizoi nga fundi i epokës së filmave pa zë, u shfaq nëpër salla më 23 nëntor të 1928-ës. Pas dy muajsh, pa u ndarë nga asnjë shok apo bashkëpunëtor, pa lënë ndonjë letër apo njoftuar kënd për planet e tij, doli nga shtëpia me qira në North Orinxh Draiv dhe askush nuk e pa më. DeSotoja blu ishte parkuar në garazh, kontrata e shtëpisë ishte e vlefshme edhe për tre muaj, qiraja ishte paguar rregullisht. Në kuzhinë kishte ushqime, në dollapin e pijeve uiski dhe nëpër sirtarët e dhomës së gjumit nuk mungonte asnjë prej veshjeve të Hektorit. Sipas “Los Anxheles Herald Ekspresiť” të 18 janarit 1929, dukej sikur kishte dalë për një shëtitje të shkurtër dhe se do të kthehej ngaçasti në çast. Por nuk u kthye, dhe që nga ajo ditë, dukej sikur Hektor Mani ishte zhdukur nga faqja e dheut.
Pas zhdukjes së tij, për disa vite qarkulluan fjalë mbi atë çka mund t’i kishte ndodhur, por asnjë prej hipotezave nuk arriti të zbulonte gjë. Nga më të logjikshmet, njëvetëvrasje apo vrasje, nuk qe e mundur as të vërtetoheshin as të përgënjeshtroheshin, duke qenë se trupi nuk u gjend dot kurrë. Të tjera hamendje rreth fatit të Hektorit qenë fantastike, më optimiste, më të përputhshme me koklavitjet romantike të një çështjeje si e tija. Sipas njërës prej tyre, ai që kthyer në Argjentinë, vendlindjen e tij, ku kishte blerë një cirk të vogël province. Sipas një tjetre, ishte bërë anëtar i partisë komuniste dhe po kryente veprimtari organizative me emër të rremë midis punëtorëve të bulmetit në Utikë, në Nju Jork. Në një të tretë, 1 hipte e i zbriste trenave si një endacak tipik i depresionit. Po të kishte qenë një yll i vërtetë kinemaje, trillimet pa dyshim që do të kishin vazhduar; do të kishte mbijetuar në legjendë, duke ushndërruar dora-dorës në një nga ato figura emblematike të cilat jetojnë në katet e ulëta të kujtesës kolektive, një simbol i rinisë, i shpresës dhe i kthesave djallëzore të fatit. Por në fakt nuk ndodhi asgjë e tillë, sepse në të vërtetë nga fundi i karrierës, Hektori sapo kishte nisur të bënte emër në Hollivud. Kishte mbërritur shumë vonë për të shfrytëzuar plotësisht talentin, dhe nuk kishte ndenjur mjaftueshëm për të lënë një përshtypje të qëndrueshme të vetes apo të asaj që mund të bënte. Kaluan edhe disa vite e pak nga pak njerëzit reshtën se menduari për të. Që pre1932-shit apo 1933-shit, Hektori i përkiste një universi të zhdukur, dhe nëse kishte mbetur ndonjë gjurmë prej tij, nuk ishin veçse shënime në fund të faqes së një libri të humbur qe askush nuk e lexonte më. Tanimë filmat kishin zë, dhe shfaqjet e derdhura memece të së shkuarës u harruan. Nuk kish më klounë, as pantomimistë, e as vajza bukuroshe me maska që vallëzon in sipas muzikës së një orkestre të padëgiuar. Ata filma kishin vdakur vetëm para disa vitesh, por dukeshin ndërkaq parahistorikë, si krijesa që endeshin mbi tokë kur njeriujetonte ende në shpella. Në librin tim nuk jepja shumë informacion për jeten e Hektorit. Bota pa zë e Hektor Manit nuk ishte biograti, por një studim i filmave të tij, dhe të gjitha faktet anekdotike rreth veprimtarive jashtë ekranit që përfshiva ishin marrë nga burimet më të autorizuara: enciklopedi e kinemasë, kujtime, histori të kohës heroike të Hollivudit. E shkrova librin sepse doja të ndaja me të tjerë pasionin për punën e Hektorit. Historia e jetës së tij më interesonte pak, dhenë vend që të spekuloja për atë që mund apo nuk mundt’i kishte ndodhur, u kufizova me një analizë të thellë të veprave të tij. Meqenëse kishte lindur në 1900-ën dhe nuk e kishin parë më që prej 1929-ës, nuk do të më kishte shkuar kurrë nëpër mend të sugjeroja që Hektor Mani ishte ende gjallë. Të vdekurit nuk dalin nga varret, dhe për aq sa më takonte, vetëm një i vdekur mund të qëndronte i fshehur aq gjatë.
Marsin e shkuar kishin kaluar njëmbëdhjetë vjet ngadalja në treg e librit, i botuar nga University of PennsylvaniaPress. Pas tre muajsh, pikërisht ndërsa fillonin të shfaqeshin recensionet e para nëpër periodikët e kinemasë dhe revistat akademike, gjeta një zarf në kutinë e postës. Ishte më i madh dhe më i gjerë nga formati standard që shitet nëpër dyqane, dhe prej letre të trashë e luksoze, kështu që në fillim mendova se bëhej fjalë për ndonjë ftesë dasme ose njoftim për lindje fëmije. Emri dhe adresa ime ishin shkruar përgjatë zarfit me një kaligrafi elegante e dredha-dredha. Nëqoftë se nuk ishte shkrimi i një kaligrafi profesionist, duhej pa dyshim t’i përkiste një personi të bindur për fisnikërinë e bukurshkrimit të hijshëm, një personi të shkolluar në akademitë e vjetra të mirësjelljes dhe etiketës. Mbi pullë ishte vula e Albakërkit, Nju Meksiko, por adresa e dërguesit nga ana e pasme tregonte që letra ishte shkruar gjetke,duke marrë për të mirëqenë që një vend i tillë ekzistonte dhe se emri i qytetit ishte i vërtetë. Në dy rreshta njëri mbitjetrin ishte shkruar: Blu Stoun Ranç; Tierra del Suenjo, NjuMeksiko. Ndoshta buzëqesha duke parë ato fjalë; por taninuk e mbaj më mend. Nuk kishte emër, dhe ndërsa hapa zarfin për të lexuar mesazhin në letrën brenda tij, ndjeva njearomë të lehtë parfumi, një gjurmë pothuaj të pakapshme esence livandoje.
Pusulla thoshte: I dashur profesor Zimer, Hektorie ka lexuar librin tuaj dhe do të dëshironte t’ju njihte. Do t’ju interesonte të init të na takonit? Me nderime, Frida Spelling Man.
