SHËNIM I AUTORIT
Ekzistojnë ca lloje fiksionesh, përmes të cilave autori kërkon të çlirohet nga një obsesion, i cili edhe për atë vetë është i paqartë. Për mirë apo për keg, këto janë të vetmet lloj fiksionesh që mund të shkruaj. Madje madje, janë ato historitë e pakuptueshme që u mbrujta për ti shkruar aysh kur isha adoleshent. Për fat, gjithmonë kam qenë i matur në botimin e tyre dhe vetëm më 1948-n vendosa ta botoj një prej tyre: El Túnel” [Tuneli]. Gjatë trembëdhjetë vjetëve që rrodhën më pas, vazhdova të eksploroj atë labirint të errët që na çon drejt sekretit qendror të jetës sonë. Jam përpjekur herë pas here t’i shprehja arritjet e kërkimeve të mia, derisa, i ligështuar prej rezultateve të varfra, përfundoja duke i shkatërruar dorëshkrimet e mia. Kësaj here, disa miq që i lexuan ato me nxitën ti botoja. Gjithë këtyre mique dua t’u shpreh këtu mirënjohjen time për besimin dhe sigurinë e tyre që unë, fatkeqësisht, nuk i kam pasur asnjëherë.
Ia kushtoj këtë roman gruas sime, e cila, me këmbëngulje, më dha zemër në çastet e mosbesimit tim, çaste që për mua janë të shumta. Pa time shoqe, unë kurrë nuk do të kisha gjetur forca për ta çuar deri në fund këtë vepër. Dhe, ndonëse ajo duhet të kishte merituar diçka më të mirë, kjo vepër, me gjithë mangësitë që ka, i përket gruas sime.
Ernesto Sábato
NJOFTIME PARAPRAKE
Hetimet e para zbuluan se Belvederi i vjetër, që shërbente si dhome giumi për Alehandrën, qe mbyllur me çelës nga brenda prej vete Alchandrës. Pastaj (edhe pse logjikisht nuk mund të saktësohet harku kohor) vrau të atin me katër të shtëna, me një pistoletë të kalibrit 32. Dhe së fundi, i hodhi benzinë gjithçkaje dhe i vuri zjarrin.
Kjo tragjedi, e cila tronditi Buenos Airesin për shkak të emrit të asaj familjeje të vjetër argjentinase, në fillim u duk si pasojë e një krize të beftë çmendurie. Por tani shfaqet një element i ri, i cili e ndryshon shpjegimin fillestar. Një dokument mjaft i çuditshëm, “Raport mbi të verbrit”, që Fernando Vidali e kish mbaruar së shkruari pikërisht natën e vdekjes së tij, u zbulua në një apartament në “Vila Devoto”. që e kishte marrë me qira nën një emër të rremë. Sipas të dhënave tona është dorëshkrimi i një paranojaku. Por, megjithatë, thuhet se prej tij është e mundur të nxirren disa interpretime që hedhin dritë mbi krimin, kështu që bëjnë të bjerë hipoteza e aktit të çmendurisë, duke ngritur një hipoteze më të errët. Nëse ky deduktim është i saktë, gjithashtu do të shpjegohej pse Alehandra nuk e vrau veten me një nga dy plumbat e mbetur në pistoletë, por vendosi të digjej për së gjalli.
[Fragment nga një kronikë e zezë e botuar me 28 gershor 1955, në gazetën La Razon të Buenos Airesit.]
Një të shtunë të majit 1953, dy vjet para ngjarjeve në “Barrakas”. N një djalë i gjatë dhe i kërrusur ecte nëpër një nga shtigjet e parkut “Lezama”.
U ul në një stol, pranë statujës së Ceres, dhe qëndroi pa bërë asgjë, i humbur në mendimet e veta. “Si një barkë që endet pa drejtim në një liqen të madh, të qetë në sipërfaqe, por të trazuar prej rrymash të thella”, mendoi Brunoja kur, pas vdekjes së Alehandrës, Martini i tregoi, rrëmujshëm dhe copa-copa, disa nga episodet e lidhura me atë marrëdhënie. Dhe jo vetëm e mendonte, por edhe e kuptonte (që ç’ke me të!), sepse ai Martini shtatëmbëdhjetë vjeçar i kujtonte vetveten e dikurshëm, atë Brunon e largët, i cili, herë-herë, i shfaqej vagëllimthi, përmes një visi mjegullor prej tridhjetë vitesh; vis i pasuruar dhe i rrënuar nga dashuria, zhgënjimi dhe vdekja. E imagjinonte, me melankoli, në atë park të vjetër, me dritën e muzgut që ngalej mbi statujat e thjeshta, mbi luanët e mendueshëm prej bronzi, mbi shtigjet e mbuluara me gjethe të vdekura butësisht. Në atë momentin kur nisin e dëgjohen murmurimat e mekëta dhe kur zhurmat e mëdha fashiten dalëngadalë, siç fashiten bisedat me zë të lartë në dhomën e një të sapovdekuri; dhe atëherë, zhurma e një shatërvani, hapat e një njeriu që largohet, pingërimi i zogjve që ende nuk gjejnë rehat në foletë e tyre, britma e largët e një fëmije, nisin të dëgjohen me një forcë të çuditshme. Diçka misterioze ndodh në ato çaste: bie nata. Gjithçka është ndryshe: pemët, stolat, pensionistët që ndezin ndonjë flakadan me gjethe të thata, sirena e ndonjë anijeje te Moli i Jugut, jehona e largët e qytetit. Është momenti kur gjithçka zhytet në një ekzistencë më të thellë e më enigmatike. Gjithashtu edhe më të frikshme, për ata njerëzit vetmitarë, të cilët në atë moment qëndrojnë të heshtur e të menduar në stolat e shesheve dhe parqeve të Buenos Airesit.
